Ochrona pustułek

W CEMEX dużą wagę przywiązujemy do ochrony różnorodności biologicznej. I właśnie dlatego w naszych Cementowniach w Chełmie i Rudnikach, na terenie których zauważyliśmy obecność pustułek, wdrożyliśmy działania mające na celu wspieranie populacji tego gatunku. Pustułka, mimo iż jest najpopularniejszym sokołem w Polsce, podlega ścisłej ochronie gatunkowej i wymaga ochrony czynnej.

Pustułka (Falco tinnunculus) jest średniej wielkości ptakiem drapieżnym osiągającym rozmiary od 32 do 35 cm. Przedstawiciele obydwu płci mają jasnobeżowy spód ciała i są gęsto nakrapiane. Samica ma brązowe ubarwienie zewnętrzne, podczas gdy samiec jest bardziej rdzawy. Ponadto samiec wyróżnia się popielatą barwą głowy oraz ogona. Niezależnie od płci pustułki mają na ogonie czarną pręgę, która u samicy dodatkowo znajduje się w towarzystwie ciemnych prążków.

Pustułki często bytują na terenach zindustrializowanych, wokół których znajdują się łąki i pola. Wynika to z faktu, że są ptakami drapieżnymi żywiącymi się głównie gryzoniami i gadami. Polują, wykorzystując charakterystyczną technikę zawisania w powietrzu, a ofiarę potrafią dostrzec z odległości nawet 1,6 km!

Do gniazdowania pustułki wybierają miejsca położone na dużych wysokościach. Ptaki te nie budują własnych gniazd, a na miejsca lęgu wykorzystują jedynie gotowe konstrukcje, np. opuszczone gniazda ptaków krukowatych, załomy i wnęki wysokich budynków lub nawet skrzynki na kwiaty na mało odwiedzanych balkonach. Okres lęgowy rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia. Wtedy też samice składają od 4 do 6 jaj. Mniej więcej po miesiącu zaczynają wykluwać się z nich pisklęta. Pozostają one w gnieździe przez kolejny miesiąc, w czasie którego rosną dokarmiane przez rodziców.

W okresie zimowym część pustułek pozostaje w Polsce, inne samotnie lub w niewielkich grupach wędrują na południe Europy lub do Afryki.

ochrona pustułek, zrównoważony rozwój cemex

Fot: Samiec i samica pustułki (Falco tinnunculus) w budce lęgowej

CEMEX dla pustułek

Biorąc pod uwagę preferencje pustułek, nasze cementownie są dla nich idealnym siedliskiem! Nic więc dziwnego, że ptaki te zaczęły odwiedzać zakłady CEMEX położone w Chełmie i Rudnikach. Wychodząc naprzeciw ich potrzebom, zaprosiliśmy do cementowni ornitologów, którzy pomogli nam wytypować najlepsze miejsca na stworzenie im sztucznych miejsc gniazdowania. Ze względu na fakt, że pustułki nie budują własnych gniazd, ważnym elementem czynnej ochrony tego gatunku jest wieszanie budek. Nie tylko umożliwiają one ptakom odbycie lęgu, lecz dzięki swojej budowie zapewniają również bezpieczeństwo jajom i pisklakom.

W Chełmie pustułki zauważono w 2011 roku, wtedy też założono dla nich pięć budek lęgowych na kominie oraz wieży wymienników ciepła.
W Rudnikach ślady obecności ptaków zaobserwowano parę lat później i w związku z tym w 2020 roku utworzono dla nich trzy sztuczne miejsca gniazdowania na terenie cementowni. Dzięki temu pustułki corocznie bez przeszkód mogą przystępować do lęgu, a ze złożonych w bezpiecznych warunkach jaj wykluwają się pisklaki. Dodatkowo, aby umożliwić pracownikom, a także miłośnikom birdwatchingu spoza firmy, obserwację ptaków, w budkach zamontowano kamery z transmisją na żywo udostępnianą na stronie CEMEX. Dzięki urządzeniom w Chełmie i Rudnikach wszyscy zainteresowani mogą śledzić, ile młodych pustułek każdego roku przychodzi na świat w naszych cementowniach oraz przyglądać się ich zachowaniom.

Zapraszamy do obserwacji pustułek razem z nami! Polecamy szczególnie okres od marca do czerwca kiedy w gniazdach można zobaczyć jaja oraz małe pisklaki.

Sezon lęgowy - rok 2021

By ułatwić miłośnikom ptaków obserwację rozwoju pustułek stworzyliśmy specjalny dziennik sezonu lęgowego. Odnotowywane są w nim wszystkie istotne wydarzenia z życia ptaków, które udało się nam zaobserwować. Mamy nadzieję, że będzie on ciekawym i cennym uzupełnieniem prowadzonych obserwacji.

W celu ułatwienia wymiany informacji o osobnikach z poszczególnych gniazd, nadaliśmy rodzinom nazwy, które nawiązują do charakteru naszej działalności. CEMEX Polska zajmuje się produkcją cementu, betonu i kruszyw, dlatego klany pustułek zamieszkujące nasze wieże wymienników ciepła nazywaliśmy Rodziną Cementowskich, Betonowskich i Kruszywowskich. Natomiast dwa pozostałe klany pustułek zamieszkujące chełmski komin nazwaliśmy Rodziną Kredowskich (od nazwy minerału wydobywanego w naszej kopani) i Rodziną Klinkierowskich (od nazwy składnika niezbędnego do produkcji cementu).

Zachęcamy do śledzenia dziennika i wspólnego podpatrywania tego, jak dorasta kolejne pokolenie naszych CEMEX-owych sokołów.

Pustułkowy dziennik
Wrzesień 2021
1 września
	Zakończenie sezonu Nasze pustułki szczęśliwie opuściły gniazda, w związku z tym podgląd z kamer został wyłączony. Zapraszamy do oglądania ptaków od marca przyszłego roku. Przekonamy się wtedy, czy tegoroczne pisklęta z Rodziny Betonowskich i Kruszywowskich powrócą do swoich budek lęgowych. Jeśli tak, to na pewno rozpoznamy je dzięki założonym obrączkom ornitologicznym.
Lipiec 2021
23 lipca
	Nauka latania w Chełmie i Rudnikach Nasze pustułki z Chełma i Rudnik powoli wkraczają w dorosłość. Ich upierzenie nie przypomina już pisklęcego, a do tego mają za sobą pierwsze próby lotu! Coraz rzadziej możemy też obserwować wszystkie osobniki w gnieździe. Polecamy zatem skorzystać z ostatnich chwil na oglądanie pustułek, które wkrótce opuszczą budki lęgowe na stałe.
8 lipca
	Problemy u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm zażegnane W gnieździe Rodziny Betonowskich doszło do kolejnego przykrego wydarzenia – zmarło drugie pisklę. Mogło to być spowodowane zaprzestaniem dokarmiania piskląt przez samicę, która przez długi czas nie pojawiała się w gnieździe. Po konsultacjach ze specjalistami podjęliśmy działania mające na celu pomoc pozostałym pisklętom i zaczęliśmy organizować przeniesieniu ich do ośrodka rehabilitacji. W związku z tym zmuszeni byliśmy wyłączyć podgląd z kamer. Tuż przed rozpoczęciem akcji ratunkowej zaobserwowaliśmy jednak, że Pani Betonowska szczęśliwie powróciła do gniazda. Zdecydowaliśmy się więc nie ingerować nadmiernie w przyrodę. Dzikie zwierzęta zawsze lepiej radzą sobie w dorosłym życiu, gdy wychowują się z rodzicami. Po dwóch dobach obserwacji jesteśmy spokojni o Rodzinę Betonowskich, definitywnie odwołujemy akcję ratunkową i włączamy ponownie kamery.
1 lipca
	Strata u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm Z przykrością informujemy o smutnej sytuacji, która spotkała Rodzinę Betonowskich. Z przyczyn naturalnych zginęło jedno z piskląt. Niestety takie sytuacje zdarzają się u przedstawicieli tego gatunku dość często. Według dostępnych danych śmiertelność pustułek w pierwszym roku życia sięga nawet 65%. To kolejna sytuacja, która pokazuje, że wszelkie wysiłki podejmowane w celu ochrony tego gatunku są niezwykle ważne.
Czerwiec 2021
30 czerwca
	Obrączkowanie piskląt i pobranie wypluwek u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki Sześć rudnickich piskląt z Rodziny Kruszywowskich zostało zaobrączkowanych. Z gniazda pobrano również wypluwki, czyli nieduże zlepki niestrawionego pokarmu, dostarczające cennych informacji o diecie ptaków. Mamy nadzieję, że dzięki podjętym działaniom lepiej poznamy naszych małych podopiecznych.
29 czerwca
	Obrączkowanie piskląt z Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm Gniazdo rodziny Betonowskich odwiedzili ornitolodzy, którzy zaobrączkowali pisklęta, czyli założyli im po dwa specjalne znaczniki z unikatowymi numerami. Dzięki nim możliwe będzie pozyskanie informacji o migracjach, kondycji oraz długości życia pustułek, jeśli tylko inny obserwator dostrzeże numer z obrączki i przekaże informację o poczynionej obserwacji do specjalnej bazy. Założenie nadajnika GPS pustułce w Cementowni Chełm Dodatkowo jednej z pustułek zamieszkujących Chełmską Cementownię założono specjalny nadajnik GPS umożliwiający jej lokalizację, a tym samym poznanie wielkość obszaru, na którym żeruje, gniazduje i odpoczywa oraz tras jej wędrówek i miejsca zimowania.
27 czerwca
	Pisklęta u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm W gnieździe Rodziny Cementowskich wykluły się trzy małe pustułki!
	Dorastające pisklęta u Rodziny Betonowskich i Kruszywowskich Tymczasem pisklęta w gniazdach Rodziny Betonowskich i Kruszywowskich przeszły prawdziwą metamorfozę. W ciągu dwóch tygodni od wyklucia diametralnie zmieniły swój wygląd – urosły i stały się bardziej opierzone. W dodatku bardzo się usamodzielniły, a samice nie muszą już ich inkubować. Dbają jedynie, by maluchom nie zabrakło pożywienia. Zmiany jednak nie dziwią, w końcu za około dwa tygodnie pisklęta muszą być gotowe, by odbyć swój pierwszy lot.
19 czerwca
	Szóste pisklę u Rodziny Kruszywowskich w Cementowi Rudniki W budce lęgowej Rodziny Kruszywowskich wykluło się szóste pisklę. Małe pustułki najlepiej oglądać podczas karmienia. Przy okazji można zaobserwować jak zróżnicowany jest pokarm, który spożywają. Składa się on z gryzoni, gadów i owadów, a nawet małych ptaków, płazów, czy ssaków. (Śliwa P., 2006, Ochrona pustułki Falco tinnunculus w Polsce).
17 czerwca
	Piąte pisklę u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki Do rodziny Kruszywowskich dołączyła piąta mała pustułka! Co ciekawe w dniu wyklucia pisklę pustułki waży niecałe 18 gram, a już po trzech tygodniach jego masa zwiększa się prawie trzynastokrotnie (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy).
	Czwarte pisklę u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki W gnieździe należącym do Rodziny Kruszywowskich pojawiło się czwarte pisklę. Patrząc na małe pustułki trudno sobie wyobrazić, że już za cztery tygodnie będą dobrze wykształconym ptakami. Samica dba jednak, by miały energię do wzrostu i regularnie je dokarmia. Zaobserwowaliśmy nawet ciekawą scenę późnej kolacji o… 3 w nocy.
15 czerwca
	Drugie i trzecie pisklę u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki W budce lęgowej Rodziny Kruszywowskich wykluły się dwa kolejne pisklęta. Trzymamy kciuki za pozostałe. Przez większość czasu troskliwa mama wciąż ogrzewa swoje młode, jednak w przerwach na karmienie w budce można zaobserwować ciekawe sceny z udziałem piskląt.
14 czerwca
	Pierwsze pisklę u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki O poranku w budce lęgowej Rodziny Kruszywowskich pojawiło się pierwsze pisklę! Ponad 70% pustułek wykluwa się w godzinach rannych i przedpołudniowych (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy).
	Czwarte pisklę u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm Tymczasem w gnieździe Rodziny Betonowskich pojawiła się czwarta mała pustułka. Czas między wykluciem pierwszego i ostatniego pisklęcia w lęgu wynosi około 2,5 doby (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy).
13 czerwca
	Pierwsze pisklęta u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm W gnieździe Rodziny Betonowskich wykluły się pierwsze trzy pisklęta! Czekaliśmy na nie dłużej niż zazwyczaj, bo aż 34 dni. Wypatrujemy kolejnych.
4 czerwca
	Oczekiwanie na pisklęta u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm Rodzina Cementowskich doczeka się w tym roku prawdopodobnie trójki potomstwa. Piskląt możemy wypatrywać pod koniec czerwca. Lęgi złożone z trzech jaj zdarzają się u pustułek bardzo rzadko (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy).
Maj 2021
30 maja
	Trzecie jajo u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm Pani Cementowska bardzo starannie wysiaduje swoje przyszłe młode, jednak w trakcie jej przerwy udało się zaobserwować pojawienie się trzeciego jaja. Co ciekawe, w tygodniu poprzedzającym przystąpienie do lęgu, samica regularnie inkubowała puste gniazdo.
27 maja
	Drugie jajo u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm W gnieździe Rodziny Cementowskich pojawiło się drugie jajo. Pustułka składa kolejne jaja średnio co 46 godzin (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy). Jednak z naszych obserwacji wynika, że drugie jajo pojawia się zdecydowanie szybciej.
26 maja
	Pierwsze jajo u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm Nowa Pani Cementowska zniosła dziś pierwsze jajo! Pustułki są na ogół monogamistami i łączą się w pary na długie lata. Pan Cementowski po ostatnich trudnych doświadczeniach znalazł nową partnerkę. By udostępnić parze miejsce do lęgu z gniazda zostały usunięte nieinkubowane jaja, oczywiście po wcześniejszym uzyskaniu wymaganych zgód prawnych.
22 maja
	Szóste jajo u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki Pani Kruszywowska zniosła kolejne, szóste już jajo! Podobnie jak w przypadku Rodziny Betonowskich klucia piskląt spodziewamy się na początku czerwca.
	Tymczasem inna rodzina pustułek w Cementowni Rudniki postanowiła wykorzystać do lęgu nie budkę, a znajdującą się na wysokości 17 metrów… nieużywaną suwnicę. W gnieździe są już pisklęta! To przedsmak tego, co wkrótce wydarzy się u Rodziny Betonowskich i Kruszywowskich.
20 maja
	Piąte jajo u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki W budce lęgowej Rodziny Kruszywowskich pojawiło się piąte jajo. Zazwyczaj pustułki składają do sześciu jaj, udokumentowane są jednak przypadki gdy w gnieździe pojawiło się ich nawet dziesięć (Pietkiewicz M., Kwaśniewicz P., Łuczak P., 2016, Biologia lęgowa pustułki we Wrocławiu).
	Oczekiwanie na pisklęta u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm Rodzina Betonowskich doczekała się w tym roku prawdopodobnie pięciu piskląt. Możemy ich wypatrywać pod koniec pierwszego tygodnia czerwca.
18 maja
	Czwarte jajo u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki Pani Kruszywowska o poranku zniosła czwarte jajo. W Europie na jedną parę lęgową pustułki przypada średnio od 4,43 do 5,73 jaj (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy).
16 maja
	Trzecie jajo u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki Pani Kruszywowska bardzo starannie wysiaduje swoje przyszłe młode, jednak w czasie jej krótkiej przerwy udało się zaobserwować pojawienie się trzeciego jaja! Podczas pierwszego tygodnia inkubacji samica spędza w gnieździe średnio aż 40 minut w ciągu każdej godziny (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy).
	Piąte jajo u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm W budce lęgowej Rodziny Betonowskich jest już pięć jaj! W ubiegłym roku było ich sześć. Jesteśmy bardzo ciekawi, czy w tym roku nasza pustułkowa rodzina będzie równie liczna.
14 maja
	Drugie jajo u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki W budce lęgowej Rodziny Kruszywowskich pojawiło się drugie jajo. Poza samicą w gnieździe stosunkowo często, w porównaniu z innymi naszymi budkami, pojawia się również samiec. Dokarmia on Panią Kruszywowską i pomaga jej przy wysiadywaniu jaj.
	Czwarte jajo u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm U Państwa Betonowskich pojawiło się czwarte jajo. Co ciekawe, u pustułek, wybór budki do odbycia lęgu nie jest przypadkowy. Zazwyczaj składają one jaja w gniazdach, w których w poprzednich latach udało im się wychować młode (Pietkiewicz M., Kwaśniewicz P., Łuczak P., 2016, Biologia lęgowa pustułki we Wrocławiu).
12 maja
	Pierwsze jajo u Rodziny Kruszywowskich w Cementowni Rudniki Zachowanie Pani Kruszywowskiej, która od kilku dni często przebywała w gnieździe, wskazywało, że przymierza się do rozpoczęcia lęgu. I tak około południa w budce pojawiło się pierwsze jajo, które jest jednocześnie pierwszym jajem w historii projektu ochrony pustułek w Cementowni Rudniki!
	Trzecie jajo u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm Pani Betonowska około godziny 11:00 złożyła kolejne, trzecie już, jajo. Większość pustułek składa jaja przed południem, w okresie między godziną 8:00 a 12:00 (Rejt Ł., 2007, Biologia lęgowa pustułki Falco tinnunculus w środowisku miejskim Warszawy).
10 maja
	Drugie jajo u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm O poranku Pani Betonowska zniosła kolejne jajo. Z zainteresowaniem obserwujemy naszą pustułkową rodzinę i zastanawiamy się jak licznego potomstwa doczeka się w tym roku.
9 maja
	Pierwsze jajo u Rodziny Betonowskich w Cementowni Chełm Ze względu na stosunkowo niskie temperatury powietrza utrzymujące się tej wiosny jaja u Państwa Betonowskich pojawiły się później niż w ubiegłych sezonach lęgowych. W końcu jednak nasze pustułki zdecydowały się przystąpić do lęgu. Czekamy na kolejne jaja.
Kwiecień 2021
30 kwietnia
	Oczekiwanie na lęg Większość pustułek składa jaja w maju. Potwierdzają to również nasze obserwacje z ubiegłych lat. Wypatrujemy zatem przyszłych rodziców wśród ptaków licznie odwiedzających nasze budki lęgowe w Chełmie i Rudnikach i liczymy, że wkrótce pojawią się jaja oraz pisklęta.
26 kwietnia
	Samotny samiec w Rodzinie Cementowskich w Cementowni Chełm Z przykrością informujemy o smutnej sytuacji, która spotkała Rodzinę Cementowskich. Od kilku dni obserwujemy samca wyczekującego samotnie w gnieździe i próbującego nawet wysiadywać jaja. Pani Cementowska niestety raczej nie wróci już do gniazda, prawdopodobnie zginęła tragicznie podczas polowania. Pierwszy raz od początku prowadzenia obserwacji pustułek w CEMEX jesteśmy świadkami takiej sytuacji. W tej smutnej historii można dostrzec, że ptaki są pod wieloma względami podobne do ludzi, a wszelkie wysiłki podejmowane w celu ich ochrony są niezwykle ważne.
15 kwietnia
	Oczekiwanie na potomstwo u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm Państwo Cementowscy doczekają się w tym roku prawdopodobnie trójki potomstwa. A przynajmniej tyle jaj możemy zaobserwować za pomocą naszej kamery. Czas pokaże, czy nie czeka nas niespodzianka i jakieś jajo nie schowało się poza kadrem.
9 kwietnia
	Trzecie jajo u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm Wraz z pojawieniem się trzeciego jaja Pani Cementowska rozpoczęła wysiadywanie. U Pustułek to zawsze samica odpowiedzialna jest za wysiadywanie jaj, w bardzo niewielkim stopniu pomaga jej w tym samiec.
7 kwietnia
	Drugie jajo u Rodziny Cementowskich w Cementowni Chełm Samica pustułki składa zazwyczaj od 3 do 6 jaj, choć niekiedy jest ich nawet 9! Pojawiają się one w odstępach wynoszących od 1 do 2 dni. Czekamy na kolejne jaja i zastanawiamy się jak liczna w tym roku będzie nasza pustułkowa rodzina.
6 kwietnia
	Pierwsze w tym roku jajo w Cementowni Chełm Pierwsze jajo już jest! Pojawiło się w budce należącej do Rodziny Cementowskich. Jaja pustułek są równobiegunowe, o średnich wymiarach 40 x 32 mm i ubarwieniu białożółtym, szaroróżowym lub ceglastoróżowym z gęstymi plamami koloru rdzawobrązowego. Proszę się nie martwić, że pustułka jeszcze nie rozpoczęła wysiadywania jaja. Zwykle przystępuje do tego przy 3 złożonym jaju. Okres wysiadywania trwa ok. 30 dni.
Marzec 2021
31 marca
	Przygotowania do lęgu w Cementowni Chełm Pustułki regularnie odwiedzają budki lęgowe w Chełmie. Zazwyczaj pojedynczo, jednak czasem udaje się zaobserwować je również w parach. Wyraźnie przygotowują się do tegorocznego lęgu, co oznacza, że powoli możemy wypatrywać pierwszego jaja!

Podgląd na żywo gniazd pustułek

Podgląd gniazda w Cementowni Chełm

Zapraszamy do oglądania pustułek w okresie od marca do sierpnia. W pozostałych miesiącach streaming jest wyłączony, ponieważ ptaki przebywają poza budkami lęgowymi.

Rodzina Cementowskich

Rodzina Betonowskich

Rodzina Kredowskich i Klinkierowskich

Podgląd gniazda w Cementowni Rudniki

Rodzina Kruszywowskich

Informacje dotyczące wykorzystania transmisji online z gniazd lęgowych dla pustułek

CEMEX Polska Sp. z o. o. udziela nieodpłatnego prawa do wykorzystania transmisji online z budek lęgowych dla pustułek, pod warunkiem przestrzegania zapisów licencji, w tym podania źródła streamingu. Przed skorzystaniem z licencji prosimy o szczegółowe zapoznanie się z jej warunkami.